De energietransitie in een Digital Twin-demo

Energietransitie
Nu we niet alleen voor het klimaat, maar ook voor onze portemonnee moeten besparen op (fossiele) energie, willen steeds meer mensen weten hoe dat het beste kan.

Ook de gemeente Rotterdam bezig met uitgebreide voorbereidingen. Hele stadswijken moeten op den duur van het gas af, veel woningen moeten beter worden geïsoleerd en op andere energiebronnen worden aangesloten. Om dat voor elkaar te krijgen, worden woningcorporaties, huurders en huiseigenaren ingelicht en zoveel mogelijk betrokken in onder andere zogenoemde burgerparticipatie-trajecten.

Bij het overstappen naar andere vormen van energiegebruik zijn burgers vaak vooral geïnteresseerd in hun persoonlijke situatie: wat zijn voor mij de kosten en wat zijn voor mij de baten? Maar de persoonlijke mogelijkheden worden ook bepaald door wat de rest van de buurt doet. Een warmtenet of gezamenlijke warmteopslag is bijvoorbeeld meestal alleen rendabel als bijna iedereen er aan mee doet. Het uitzoeken en organiseren van zulke gemeenschappelijke voorzieningen ligt dus niet bij de burger, maar haast vanzelfsprekend bij de overheid (de gemeente). Het is daarbij belangrijk dat de bewoners zelf kunnen zien en overtuigd raken dat de uiteindelijk te kiezen gemeenschappelijke maatregelen ook inderdaad de juiste zijn. Zo zijn de meeste burgers bijvoorbeeld niet erg gecharmeerd van gedwongen winkelnering bij een op winst belust bedrijf of verplicht te worden aangesloten bij een organisatie met uitsluitend nobele doelstellingen maar die daarbij haalbaarheid en kosten uit het oog verliest.

Rotterdam
Rotterdam is bezig met het opzetten van een data-gestuurd platform. Verschillende belanghebbenden kunnen hiermee allerlei energie-aspecten op een transparante manier berekenen en analyseren ("data driven, multi actor multi criteria analysis"). Belangrijke componenten van zo'n systeem zijn: de (bron-)gegevens, de viewers  en de rekenmodellen met parameters. Een systeem waarin deze componenten zijn samengevoegd wordt vaak een Digital Twin genoemd.

Samen met Shell is de Open Universiteit van Heerlen (OU) betrokken bij het Rotterdamse project. De OU heeft Geodan Research gevraagd om een preview te maken waarin de mogelijkheden van data en viewers worden getoond voor de Rotterdamse wijken Prinsenland en Het Lage Land. Er is data verzameld, een kaartviewer (2.5 D) gemaakt en een digital twin viewer (3D) ontwikkeld.

Data in 2.5D viewer
De energiegerelateerde data is verzameld uit veel verschillende openbare bronnen. Er zijn gegevens voor individuele woningen en bedrijven ('verblijfsobjecten'), gegevens per gebouw en gegevens per postcode. Verder zijn er ook gegevens over bijvoorbeeld gebouwvolume en gebouwtypes, gas- en elektriciteitsleidingen, dakdelen (voor zonnepanelen) en omgevingsinformatie zoals het stedelijke hitte-eiland-effect en aardwarmtepotentie. De verschillende bronnen zijn zoveel mogelijk samengevoegd, zodat bijvoorbeeld bij elke woning ook de kadastrale bezitsverhoudingen en CBS-WOZ-waarde voor de woning-postcode terug te vinden zijn.

De kaartviewer en de verzamelde data is te bekijken op https://research.geodan.nl/rotterdam

Digital Twin
De demo-Digital Twin viewer is in het kader van een afstudeerproject van Yneke van Iersel ontwikkeld. De bedoeling is dat op den duur burgers via zo'n Digital Twin meer informatie kunnen krijgen over de energiebesparingsmogelijkheden voor hun eigen woning. Er kunnen individuele woningen worden bekeken, maar de viewer bevat ook een interactief verhaal (story-map) aan de hand waarvan de mogelijke energiemaatregelen voor de bewoner worden uitgelegd en gevisualiseerd.

Bekijk deze demo-viewer op https://energietransitie.beta.geodan.nl. Het onderste icoon aan de linkerkant, 'Verhalen', geeft toegang tot het verhaal over Prinsenland en Het Lage Land. Aan de hand van de tekst wordt automatisch de bijbehorende informatie in de viewer getoond. Het verhaal geeft niet alleen een duidelijk overzicht van de mogelijkheden voor de energietransitie in deze buurten, maar ook inzicht wat elders de mogelijkheden zijn. Er staan ook andere leuke weetjes in, wist u bijvoorbeeld dat het stadsgas van begin vorige eeuw, al voor 50% uit - het nu zeer modern geachte - waterstofgas bestond?